Vỏ trấu là lớp vỏ ngoài cùng bao bọc hạt thóc (lúa) – một phụ phẩm tự nhiên được tạo ra sau quá trình xay xát lúa gạo. Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, vì vậy mỗi năm ngành nông nghiệp thải ra hàng triệu tấn vỏ trấu. Trước đây, vỏ trấu thường bị bỏ đi hoặc đốt bỏ gây lãng phí và ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, với sự phát triển của khoa học và xu hướng nông nghiệp hữu cơ, vỏ trấu đang ngày càng được tận dụng hiệu quả hơn, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp.
Giàu silic (SiO₂) – chiếm đến 15–20% trọng lượng khô, giúp tăng cường sức đề kháng và cứng cáp cho cây trồng.
Chứa nhiều chất xơ thực vật – giúp cải thiện kết cấu đất.
Kháng khuẩn tự nhiên – hỗ trợ ức chế nấm bệnh trong đất.
Vỏ trấu (đặc biệt là trấu hun – vỏ trấu được đốt cháy dở dang) được sử dụng rộng rãi làm giá thể trồng rau, hoa lan, cây cảnh, nhờ khả năng giữ ẩm tốt, thoáng khí, phân hủy chậm và không gây úng rễ.
Vỏ trấu giúp tơi xốp đất, tăng khả năng trao đổi khí và giữ ẩm cho đất. Khi trộn vào đất canh tác, vỏ trấu còn hỗ trợ hệ vi sinh vật phát triển, giúp đất "sống" hơn và giàu dinh dưỡng hơn theo thời gian.
Vỏ trấu là nguyên liệu ủ phân xanh rất hiệu quả. Khi kết hợp với phân chuồng, đạm cá, EM hoặc vi sinh vật, vỏ trấu sẽ phân hủy từ từ, tạo thành mùn hữu cơ tốt cho đất.
Trấu tươi hoặc trấu hun có thể dùng làm lớp phủ mặt đất, giúp giữ ẩm trong mùa khô, hạn chế bay hơi nước và ức chế sự phát triển của cỏ dại – một giải pháp thay thế cho thuốc diệt cỏ độc hại.
Ngoài nông nghiệp, vỏ trấu còn có thể được đốt trong môi trường yếm khí để tạo ra than sinh học (biochar) – có thể cải tạo đất, khử độc và giữ dinh dưỡng trong đất hiệu quả. Vỏ trấu cũng được dùng làm nhiên liệu sinh học, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
Từ một loại phế phẩm bị lãng quên, vỏ trấu đang dần trở thành “vàng nâu” trong nông nghiệp bền vững. Việc tận dụng vỏ trấu không chỉ giúp tiết kiệm chi phí đầu vào, cải thiện chất lượng đất và cây trồng, mà còn góp phần bảo vệ môi trường, giảm thiểu rác thải nông nghiệp. Đây chính là một ví dụ tiêu biểu cho tinh thần “tái sinh tự nhiên” – tận dụng triệt để tài nguyên nông nghiệp để hướng tới một nền canh tác an toàn, bền vững.
